Van Dale Lexicografie bv.
Dat klinkt deftig maar zonder goed koopmanschap wordt het niks: de invoering van de (voor scholieren en ambtenaren verplichte) nieuwe spelling werd aangegrepen om een hele reeks woordenboeken onder een nieuw versienummer opnieuw aan de man te kunnen brengen. Opdat ze aan de nieuwe spellingregels voldoen maar het was meteen ook een goed moment om deze producten te voorzien van een kopieerbeveiliging.
Als je nu iets van Van Dale aanschaft moet je het verplicht door het bedrijf laten “activeren”. Tenminste, als het gaat om een digitaal “woordenboek”, eenmaal langs de kassa en/of het detectiepoortje kan je de echte boeken bij thuiskomst voorlopig nog zonder verder gedoe gaan zitten doorbladeren.
Wat volgt is een beschrijving van
http://www.vandale.nl/producten/1003004004568051][b]Van Dale Grote woordenboeken Engels op cd-rom[/b
, nu als versie 2.1 (156 euro) vergeleken met de vorige versie 2.0, uitgebracht in 2002.
Dat laatste is met opzet vermeld want na die datum is er wel het een en ander gepasseerd, de producent van deze en andere woordenboeken-op-cdrom’s zet ook de Telefoongids op CD en is in de tussenliggende periode voor beide opdrachtgevers overgegaan op een vereenvoudigde dataopslagmethode. Die stap maakte uiteindelijk dat de Telefoongids sindsdien (relatief) eenvoudig “gedumpt” kan worden en datzelfde bleek op te gaan voor een aantal woordenboeken die in de tussentijd verschenen. Tot 2006, het jaar waarin de nieuwe spelling officieel van kracht werd, op dat moment heeft de producent de manier waarop data opgeslagen wordt teruggedraaid en kan men de woordenboek-CD-roms’s vanwege het activeren niet meer zomaar op iedere PC installeren.
Het
http://www.vandale.nl/material/pdfdocs/182874][b]uiterlijk en de werking[/b
van de bijgeleverde zoekprogramma’s VDEN en -NE (2.1) is niet of nauwelijks veranderd en dus kan iemand nog steeds zelf de trefwoordenlijsten van zowel de oude en de nieuwe versie met het eerder beschreven ‘listviewexport’-hulpprogramma exporteren naar een tekstbestand.
Van Dale heeft het op de website en op de doos over “circa 200.000 trefwoorden”, dat zullen dan wel zijn: zowel de NE- als de EN-kant bijelkaar opgeteld. Kijken we naar het NE-woordenboek dan staan er in de beide zelfgemaakte lijsten 95218 trefwoorden voor de oude versie (2.0) en 95305 voor de nieuwe (2.1), een kleine toename van nog geen 100 woorden.
Naast elkaar gehouden tonen beide lijsten een verschil van ca. 500 woorden die vanwege de nieuwe spelling aangepast moesten worden. Dat begint in het scherm van versie 2.1 meteen al bovenaan de lijst met “24 uurseconomie”, een zoekwoord dat helemaal niet in versie 2.0 opgenomen lijkt te zijn, hoe je ook zoekt. Alleen vanwege de opnieuw gesorteerde exportlijst kom je te weten dat die term er wel degelijk tussen staat, die blijkt in het oude woordenboek achter “vierendelen” opgenomen te zijn als “24-uurseconomie” (met het inmiddels niet meer toegestane verbindingsstreepje). “24-uurs-” kwam bij de toenmalige lexicograaf kennelijk na “vieren-”.
Het was nog niet eens zo eenvoudig om die twee lijsten te vergelijken, het overgrote deel van de woordenlijsten komt overeen met elkaar maar het resterende deel was toch net iets te groot om met de hand te doen.
Wat te doen? Er blijken twee echte “omspellers” te bestaan, eentje vrij te gebruiken, online bij de Taalunie en eentje van Polderland die begint bij een aanschafprijs van 350 euro. Die bij de Taalunie kon niets met het materiaal, het hele verschil in een Office-document kieperen en daar laten spellen bleek ook geen oplossing.
Uiteindelijk bleef er niets anders over dan maar een “oude-spelling-naar-nieuwe-spelling”-bestand bij elkaar te schrapen op basis van de verschillende voorbeeldlijsten die op het net te vinden zijn, te beginnen bij de Taalunie. Volgens Van Dale zelf gaat om 2000 woorden:
[quote]Hoeveel woorden veranderen?
Veel woorden waarvan de spelling in tegenspraak was (of leek) met de spellingregels, zijn aangepast. Dat heet: “wijzigingen op woordniveau”. Zo’n tweeduizend woorden in de nieuwe ‘Dikke’ Van Dale hebben een nieuwe spelling.
http://www.officielespelling.nl][b]Van Dale - officiële spelling[/b
[/quote]
Gekoppeld over deze omspellijst blijkt welke woorden veranderd zijn vanwege spellingverschillen en blijft er een residu van 2.0-woorden achter die de overstap van het oude naar het nieuwe woordenboek niet meer mochten meemaken en een aantal nieuw geintroduceerde zoekwoorden. Voorbeelden:
nog wel in v2.0: nieuw in v2.1:
bekkentrekken achteroverleunen
broodje-aap dubbelparkeren
centraalstation pietje-precies
oudwijf zachtgekookt
slibtong zwaarbewapend
vlamvatten zwart-op-wit
Daar zit zo te zien geen systeem in. Kon je bijvoorbeeld in versie 2.0 nog zoeken op “centraalstation” - als je daarvan de Engelse vertaling niet kent - in VDNE 2.1 niet meer; daarin moet je nu zoeken op “hoofdstation” anders vindt je nooit: “1 centraal station” => “central station”. Alleen met “Zoeken binnen artikelen” op “centraal station” komt daar dan nog wat uit.
Omdraaien van zoekrichting geeft ook vreemde resultaten, Nederlands-Engels:
- [b]koffiewagen[/b] de (m.) => (tea) trolley
- [b]tea-trol·ley [/b](telbaar zelfstandig naamwoord) (voornamelijk Brits-Engels) => theewagen
Als gezegd, het oudere Van Dale Groot woordenboek Engels dateert uit 2002 en het opslagformaat daarvan lijkt inderdaad als twee druppels water op die van de huidige CD-rom, versie 2.1. Na het behoedzaam een-voor-een kopieren van de verschillende delen van het nieuwe VDEN21-databestand (alles behalve “en.cdi”) naar de map van het oude VDEN20 woordenboek blijkt dat het inderdaad mogelijk is om de recente zoekwoordenlijst en hun betekenissen in de oude 2.0-versie van het zoekprogramma zichtbaar te maken en dus zonder activeren:
-
http://img184.imageshack.us/img184/6140/vden20data21zv3.jpg][img]http://img184.imageshack.us/img184/6140/vden20data21zv3.th.jpg[/img
Sommige delen van het woordenboek werden toen in 2002 al door ‘ZLib’ gehaald blijkt nu. Daar kwamen we met betrekking tot de CD-foon dus wat laat achter. Die laten zich dan ook gewoon op de bekende manier a-la-Foondump terugtoveren.
